Od czego rozpocząć budowę? Odpowiedź jest prosta. Odpowiednie przygotowanie terenu i rozplanowanie prac to podstawa, jeżeli chcemy zachować efektywność i bezpieczeństwo. Do tego niezbędne będą roboty ziemne – pierwszy, podstawowy etap każdej budowy. Ile kosztuje metr wykopu pod kabel i fundament? Jak wygląda cennik robót ziemnych, jakie maszyny budowlane będą potrzebne i jakie rodzaje wykopów wyróżniamy? Odpowiedzi na te pytania i nie tylko znajdziesz w dzisiejszym artykule.

ROBOTY ZIEMNE – DEFINICJA

Roboty ziemne to roboty budowlane polegające na wydobywaniu gruntu naturalnego (ziemi), jego przemieszczanie, nadawanie mu kształtu lub całkowite usuwanie. Prace ziemne zazwyczaj mają charakter pomocniczy lub tymczasowy, bardzo rzadko są to roboty podstawowe.

Kiedy prowadzimy roboty ziemne? Najczęściej podczas realizacji:

• Fundamentów budowli naziemnych (domy jednorodzinne, garaże, pomieszczenia gospodarcze itp.)
• Instalacji i budowli podziemnych (zbiorniki, tunele, schrony, rurociągi itp.)
• Podłoża pod nawierzchnię (drogi, parkingi, lotniska, podjazdy itp.)
• Kształtowania terenu (usypywanie wałów, tworzenie sztucznych dolin itp.)

Roboty ziemne możemy podzielić dwie podstawowe kategorie:

• Wykopy – wszystkie prace wykonywane poniżej powierzchni ziemi. Wykopy dzielimy na wąsko przestrzenne, szerokoprzestrzenne oraz tymczasowe.
• Nasypy – wszystkie prace wykonywane powyżej powierzchni ziemi. W obrębie tej kategorii wyróżniamy nasypy kontrolowane, gdy układa się je warstwami i zagęszcza, oraz nasypy niekontrolowane (odkłady zwałowe i pryzmowe).

Rozróżniamy także:

• Podstawowe roboty ziemne – makroniwelacja, wykopy szerokoprzestrzenne, wąsko przestrzenne, nasypy, zagęszczanie, kształtowanie i niwelacja terenu;
• Wykończeniowe roboty ziemne – wyrównanie dna wykopów, wykopy pod stopy fundamentalne, profilowanie nasypów czy układanie ziemi roślinnej w darni, w terenie i na skarpach;
• Przygotowawcze i porządkowe prace ziemne – usuwanie darniny ziemi roślinnej, wycinanie i karczowanie pni i krzewów, wytyczanie budowli ziemnych, odprowadzanie wód opadowych czy też czasowe obniżanie poziomu wód gruntowych.

RODZAJE ROBÓT ZIEMNYCH – WYKOPY

Wykopy ziemne to wszelkie roboty wykonywane pod powierzchnią gruntu. Zazwyczaj spotykamy się z dwoma rodzajami wykopów – dużymi z płaskim dnem, na których wznoszone będzie deskowanie ław budynku, albo szerokimi, wykonywanymi w miejscach zbiegu ścian i ław.

Wykop wąskoprzestrzenny

Wykopy wąsko przestrzenne to rowy, których głębokość jest znacznie większa, niż szerokość i długość. Przyjmuje się, że szerokość dna tego rodzaju wykopów nie przekracza 1,5 m. Wykopy wąsko przestrzenne wykonujemy zazwyczaj, gdy budynek nie musi być głęboko osadzony. Wówczas po zdjęciu humusu i warstwy wierzchniej przechodzimy do wykopania rowów o głębokości równej łącznej wysokości ław i ścian fundamentowych, a więc zazwyczaj około 30-50 centymetrów. Co z szerokością? Teoretycznie powinna ona wynieść około 30 centymetrów więcej niż szerokość planowanych ław, ale w praktyce wykop wąsko przestrzenny wykonuje się tak, żeby dało się wygodnie zbudować szalunki. Dno takich rowów musi znajdować się poniżej poziomu przemarzania gruntu i podobnie jak w przypadku wykopów szerokoprzestrzennych, powinno być ustabilizowane. Do stabilizacji zazwyczaj wykorzystuje się cienką warstwę betonu.

Wykopy szerokoprzestrzenne

Wykopy szerokoprzestrzenne to rowy, których szerokość i długość znacznie przekraczają głębokość. Z definicji wynika, że wykopy szerokoprzestrzenne to wykopy o szerokości powyżej 1,5 m. W przypadku, gdy działka znajduje się na niezbyt spoistych gruntach lub dom ma być częściowo lub całkowicie podpiwniczony, stosuje właśnie ten rodzaj wykopów. Dno tego rodzaju dołu powinno być wyrównane i musi znajdować się poniżej poziomu przemarzania gruntu, a więc w zależności od działki od 0,8 do 1,4 m. Ważną cechą wykopów szerokoprzestrzennych są także skarpy – zaleca się, aby wykonywać je z nachyleniem pod kątem 35-40°.

Tymczasowy wykop budowlany

Zarówno wykopy wąsko przestrzenne, jak i szerokoprzestrzenne, mogą być wykopami tymczasowymi. Jak sama nazwa wskazuje, ten rodzaj prac ziemnych, wykonywanych pod lub nad poziomem gruntu, nie ingeruje na stałe w ukształtowanie terenu, a jedynie tymczasowo wpływa na budowę danego gruntu.

RODZAJE ROBÓT ZIEMNYCH – NASYPY

Jak sama nazwa wskazuje, nasypy to roboty ziemne wykonywane nad poziomem gruntu. W przypadku nasypów podział jest znacznie prostszy: wyróżniamy nasypy kontrolowane i niekontrolowane. Można się więc łatwo domyślić, które z nich powstają podczas robót ziemnych. Nasypy kontrolowane zazwyczaj sprowadzają się do układania kolejnych warstw materiału i ubijania go przy pomocy specjalnych maszyn budowlanych, takich jak zagęszczarki, w celu np. przygotowania gruntu pod układanie kostki brukowej. Nasypy niekontrolowane spotkamy przede wszystkim w zwałowiskach czy na wysypiskach, gdzie ich powstawanie nie przebiega pod nadzorem żadnej ekipy budowlanej.

Do czego służą kruszywa?

Opisywane materiały wykorzystywane są w roli składnika:

• zapraw budowlanych,
• mieszanek mineralno-asfaltowych,
• betonów,
• warstw nośnych nawierzchni drogowych,
• warstw mrozoodpornych itd.

Typu kruszyw i ich zastosowanie

Rodzaj surowca skalnego i metoda produkcji determinują występujące na rynku kruszywa. Do najpopularniejszych rozwiązań zaliczają się poniższe.

1. Kruszywa żwirowe (kruszone lub niekruszone): piasek, mieszanki klasyfikowane, żwir, piasek (do 2 mm), kruszywa niekruszone mieszankowe (tzw. pospółka).
2. Kruszywa łamane: kamień łamany, mieszanki sortowane oraz niesorty, miał, tłuczeń, grys, kliniec.

Warto również wspomnieć o tym, że w zależności od uziarnienia kruszywo dzieli się na trzy rodzaje:

• drobne (ziarna do 4 mm),
• grube (ziarna od 4 do 36 mm),
• bardzo grube (ziarna od 63 do 250 mm).

Dla porównania piaski mają ziarna o wartości około 1-2 mm.

Kruszywa łamane często wykorzystuje się przy wykonywaniu robót drogowych. W tym celu bardzo dobrze sprawdza się uziarnienie o uśrednionej wartości 30 mm.

Tymczasem kruszywa typu żwirowo-piaskowego stosowane są w budownictwie, zwłaszcza do produkcji betonów (np. betonu towarowego, prefabrykatów itd.). Wspomagają one także suche mieszanki, z zakresu tzw. chemii budowlanej.

Co jeszcze warto wiedzieć?

Warto pamiętać o tym, że duży wpływ na trwałość i niezawodność kruszyw ma odpowiednie ich składowanie. Istotne jest to, by zabezpieczyć je przed zanieczyszczeniem gruzem, gliną itd. Równie ważna będzie ochrona przed zawilgoceniem i wpływem czynników atmosferycznych.

Jakość kruszyw można, a nawet trzeba badać. W tym celu wykonuje się testy technicznych właściwości kruszyw budowlanych – bezpośrednio na budowie lub w wyspecjalizowanych laboratoriach.

Rodzaje i zastosowanie piasku

Wydawać by się mogło, że powiedzenie „koń, jaki jest, każdy widzi” można by swobodnie odnieść do piasku. Nic bardziej mylnego. I choć każdy z nas wie, jak wygląda to kruszywo, nie każdy ma świadomość tego, że piasek piaskowi nierówny. Wyróżnia się przynajmniej kilka rodzajów piasku, które znajdują różne zastosowania. Podstawowym kryterium podziału w tym przypadku jest frakcja, czyli wielkość ziaren. Niemniej kruszywo to dzieli się również ze względu na sposób pozyskiwania i obróbki. Jakie typy piasku można znaleźć na rynku i do czego się je wykorzystuje?

Typy piasku budowlanego

Wśród podstawowych rodzajów piasku budowlanego można wymienić:

• piasek zwykły – inaczej nazywany zasypowym. Znajduje najszersze zastosowanie w budownictwie oraz robotach drogowych. Wykorzystuje się go np. przy budowie fundamentów, nasypów i nawierzchni,
• piasek płukany – pozyskiwany za pomocą tzw. wypłukiwania kruszywa. Wielkość jego ziaren wynosi 0-2 mm. Stosuje się go najczęściej do produkcji mieszanek betonowych, zapraw murarskich oraz wylewek i posadzek,
• piasek suszony – powstaje na bazie piasku płukanego i jest dostępny w różnych frakcjach. Najczęściej służy do czyszczenia różnych powierzchni, w tym do piaskowania cementu czy też piaskowania felg i karoserii, ale oprócz tego szeroko wykorzystywany jest także w budownictwie,
• piasek osiewany – inaczej nazywany oczyszczanym, pozyskiwany w procesie przesiewania, czyli oddzielania ziaren o określonej frakcji od zanieczyszczeń i innych kruszyw. Znajduje zastosowanie m.in. w produkcji wysoko jakościowych zapraw murarskich,
• pospółka wielofrakcyjna – mieszanka piasku o różnej frakcji, wykorzystywana najszerzej przy budowie dróg, chodników i nawierzchni z kostek brukowych. Stanowi warstwę nośną oraz materiał stabilizujący nawierzchnię.